İRRİTABL BARSAK HASTALIĞINDA YENİ ÇÖZÜM

Son yıllarda oldukça fazla kişiden duyduğumuz bir rahatsızlık olan irritabl barsak sendromu (IBS)  diğer  bir deyişle mutsuz bağırsak sendromu bağırsaklarda yapısal,iltihabi veya tümoral bir bozukluk olmadan ağrı şişkinlik dışkılama davranışında bozulma ile görülen kronik bir rahatsızlıktır.  Bağırsakların çalışmasında bozulma,duyarlılık oluşması ile birlikte ishal,kabızlık,karın ağrısı,şişkinlik, dışkılama sonrası ağrının azalması, sık dışkılama isteği,bulantı vb…  gibi şikayetler görülebilir. Kadınlarda erkeklere oranla, genç ve orta yaşlılarda ileri yaşlara göre daha sık görülür. Ülkemizde görülme sıklığı ortalama %10 olarak kabul edilir. İrritabl barsak sendromuna neden olan etmenler arasında  kötü beslenme, gıda intoleransı,stres,sigara,alkol,öğün atlama, aşırı miktarda yeme,enfeksiyonlar,antibiyotikler ve ilaç kullanımı ve  mevsimler değişiklikler  sayılabilir İrritabl barsak sendromu üzerine yapılan çalışmalar devam etmekle birlikte  bir çok çalışma sonucunda irritable barsak  sendromunun yaşam kalitesi ve beslenme ile ilgili olabileceği ve yaşam stilini değiştirerek şikayetlerde azalma olabileceği düşünülmektedir. İrritabl barsak sendromu  rahatsızlığında beslenme biçimi ile ilgili son dönemlerde yapılan çalışmalarda FODMAP diyeti gündemdedir.  FODMAP  in   açılımı  fermente edilebilir oligo-di-monosakkaritler ve polyoller demektir.   Bu besinler ince bağırsakta tamamen veya yeteri kadar sindirilmez, kalın bağırsağa doğru ilerlerken burada yaşayan sağlıklı bakteriler tarafından besin kaynağı olarak kullanılırlar ve sonucunda karbondioksit açığa çıkar. Bu besinler normal kişiler için sağlıklı bakterilerin devamlılığı için yararlı kabul edilirken, sindirilemeyen FODMAP besinleri bağırsaktaki suyu çekerek  mutsuz  barsak sendromu şikayetlerini arttırabilir. Mutsuz bağırsak sendromunuz var ise diyetinizden FODMAP besinlerini  çıkarmalı veya miktarını azaltmalısınız. Tüketimlerinizin takibini yaparak, bireysel  besin günlüğü oluşturmalısınız.  

Beslenmemizde bulunabilecek FODMAP’ler; 
Fruktoz (bazı meyveler, bal, yüksek fruktozlu mısır şurubu)Laktoz (çoğu süt ve süt ürünleri) Fruktanlar (buğday, soğan, sarımsak gibi…)(İnulin olarak da bilinmektedirler)Oligosakkaritler (mercimek,nohut gibi kurubaklagiller) Polyollar (tatlandırıcılar ; sorbitol, mannitol, ksilitol, maltitol, sert çekirdekli meyveler (avokado, kayısı, kiraz, nektarinleri şeftali, erik))  
Düşük FODMAD diyeti sıklıkla irritabl barsak sendromunda kullanılır.  İrritabl barsak sendromundaki şikayetlere(gaz,şişkinlik,ishal,kabızlık vb)  benzer şikayetler yaşan kişilere de önerilmektedir.   

DÜŞÜK FODMAP DİYETİNDE KISITLANMASI GEREKEN BESİNLER

Fruktoz İçerenler
Elma , Mango, Armut, Konserve meyveler, Karpuz ,Fruktoz, yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren hazır ürünler , konsantre meyve suları, fazla miktarda meyve tüketimi,kuru meyveler ,Bal  

Laktoz içerenler   
 İnek, keçi, koyun, manda sütü, Ayran, Krema, yoğurt, dondurma, krem şanti ,Yumuşak ve taze peynirler ,Süzme peynir , Lor peyniri, ricotta peyniri

Fruktanlar 
Enginar, kuşkonmaz, pancar, brokoli, brüksel lahanası, lahana, rezene, sarımsak, pırasa, bamya, soğan ·  Buğday, çavdar unu ile yapılan kraker, makarna ·  elma sosları, Trabzon hurması, karpuz ·  antep fıstığı, karahindibağ

Galaktanlar     
Nohut, mercimek, kurufasülye, kuru bezeye gibi kurubaklagiller  

Polioller 
Elma, Kayısı, şeftali, armut, karpuz , erik, nektarin ,Avakado, mantar,Karnabahar, mantar, tatlı mısır,sorbitol, mannitol, isomalt, maltitol, ksilitol gibi tatlandırıcılar

DÜŞÜK FODMAP DİYETİ İÇİN UYGUN BESİNLER

Meyveler: Muz, Çilek, Kavun, Üzüm, Greyfurt, limon, lim, Papaya, kiwi, mandalina, portakal, çilek,  frambuaz, ahududu, yabanmersini  
Sebzeler: Havuç, patlıcan, taze bezelye, marul, bal kabağı, domates, kereviz, yer elması, patates, turp, kabak, zencefil,yeşil yapraklı sebzeler, dolmalık biber, bahar soğanı, sarımsaklı  zeytinyağı,
Süt ürünleri: Laktaz süt(laktozsuz süt) ·  Eski ve sert peynirler, Camembert peyniri ·  Laktoz free yoğurtlar ·  Gelati dondurma , sorbe)
Tahıllar: Glutensiz ekmekler ve glütensiz ürünler ·  %100 spelt buğdayı ·  Pirinç,pirinç unu ·  Yulaf ·  Mısır,mısır unu,kinoa,
Diğerleri:  Sükroz,glikoz vr sonu –ol ile bitmeyen tatlandırıcılar · Sirke,balzamik · Baharatlar, zeytinyağı, zeytin · keten tohumu, sofra şekeri,    

ÖNERİLERİMİZ
 Hazırlıklarınızı yaptıktan sonra yaklaşık 6 hafta boyunca diyeti uygulayın. Bu eliminasyonu yaptıktan sonra FODMAP besinin her defada yalnız bir besin olacak şekilde diyetinize ekleyin, semptomları takip ederek besin günlüğünüze not edin
Gıda etiketlerini okumayı alışkanlık haline getirin. Etikette FODMAP içeren besin var ise almamaya özen gösterin
Glutensiz ürünleri alabilirsiniz fakat odaklanmanız gereken FODMAP içeriğidir, Çölyak hastası olmadığınız içim glüten konusunda çok katı olmanız gerekmemektedir.
Eğer kabızlık şikayeti artar ise düşük FODMAP içeren yüksek lifli (yulaf ezmesi gibi) besinlerin tüketimini arttırın  

FODMAP DİYETİ İÇİN YEMEK VE ATIŞTIRMALIKLAR 
Glutensiz bisküviler ve krakerlerYaban mersini, muz gibi meyveler ve bademIspanaklı yumurta, kırmızıbiber, çedar peyniri Esmer şeker ve yulaf ezmesi ile hazırlanmış kurabiyelerLaktozsuz süt veya laktozsuz yoğurt ile meyveli yoğurt Pirinç, tavuk, domates, ıspanak, tavuklu salata; marul, kırmızıbiber, salatalık, domates, balzemik sirke Glutensiz lavaş ile et veya tavuk veya hindi ile marul,domates, çedar peynirli ile dürüm veya glutensiz elmek  ile sandviç; hardal kullanılabilirIzgara kırmızı et ve sebze haşlama, glütensiz ekmek