İRRİTABL BARSAK HASTALIĞINDA YENİ ÇÖZÜM
Son yıllarda oldukça fazla kişiden duyduğumuz bir
rahatsızlık olan irritabl barsak sendromu (IBS) diğer bir deyişle
mutsuz bağırsak sendromu bağırsaklarda yapısal,iltihabi veya tümoral bir
bozukluk olmadan ağrı şişkinlik dışkılama davranışında bozulma ile görülen
kronik bir rahatsızlıktır. Bağırsakların çalışmasında bozulma,duyarlılık
oluşması ile birlikte ishal,kabızlık,karın ağrısı,şişkinlik, dışkılama sonrası
ağrının azalması, sık dışkılama isteği,bulantı vb… gibi şikayetler görülebilir.
Kadınlarda erkeklere oranla, genç ve orta yaşlılarda ileri yaşlara göre daha
sık görülür. Ülkemizde görülme sıklığı ortalama %10 olarak kabul edilir.
İrritabl barsak sendromuna neden olan etmenler
arasında kötü beslenme, gıda intoleransı,stres,sigara,alkol,öğün atlama,
aşırı miktarda yeme,enfeksiyonlar,antibiyotikler ve ilaç kullanımı ve
mevsimler değişiklikler sayılabilir
İrritabl barsak sendromu üzerine yapılan çalışmalar devam
etmekle birlikte bir çok çalışma sonucunda irritable barsak
sendromunun yaşam kalitesi ve beslenme ile ilgili olabileceği ve yaşam stilini
değiştirerek şikayetlerde azalma olabileceği düşünülmektedir.
İrritabl barsak sendromu rahatsızlığında beslenme
biçimi ile ilgili son dönemlerde yapılan çalışmalarda FODMAP diyeti
gündemdedir. FODMAP in açılımı fermente
edilebilir oligo-di-monosakkaritler ve polyoller demektir. Bu
besinler ince bağırsakta tamamen veya yeteri kadar sindirilmez, kalın bağırsağa
doğru ilerlerken burada yaşayan sağlıklı bakteriler tarafından besin kaynağı
olarak kullanılırlar ve sonucunda karbondioksit açığa çıkar. Bu besinler normal
kişiler için sağlıklı bakterilerin devamlılığı için yararlı kabul edilirken,
sindirilemeyen FODMAP besinleri bağırsaktaki suyu çekerek mutsuz
barsak sendromu şikayetlerini arttırabilir. Mutsuz bağırsak sendromunuz var ise
diyetinizden FODMAP besinlerini çıkarmalı veya miktarını azaltmalısınız.
Tüketimlerinizin takibini yaparak, bireysel besin günlüğü
oluşturmalısınız.
Beslenmemizde bulunabilecek FODMAP’ler;
Fruktoz (bazı meyveler, bal, yüksek fruktozlu mısır şurubu)Laktoz (çoğu süt ve süt ürünleri)
Fruktanlar (buğday, soğan, sarımsak gibi…)(İnulin olarak da bilinmektedirler)Oligosakkaritler (mercimek,nohut gibi kurubaklagiller)
Polyollar (tatlandırıcılar ; sorbitol, mannitol, ksilitol, maltitol, sert
çekirdekli meyveler (avokado, kayısı, kiraz, nektarinleri şeftali, erik))
Düşük FODMAD diyeti sıklıkla irritabl barsak sendromunda
kullanılır. İrritabl barsak sendromundaki şikayetlere(gaz,şişkinlik,ishal,kabızlık vb) benzer şikayetler yaşan
kişilere de önerilmektedir.
DÜŞÜK FODMAP DİYETİNDE KISITLANMASI
GEREKEN BESİNLER
Fruktoz İçerenler
Elma , Mango, Armut, Konserve meyveler, Karpuz ,Fruktoz, yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren
hazır ürünler
,
konsantre meyve suları, fazla miktarda meyve
tüketimi,kuru meyveler ,Bal
Laktoz içerenler
İnek, keçi, koyun, manda sütü, Ayran,
Krema, yoğurt, dondurma, krem şanti ,Yumuşak ve taze peynirler ,Süzme peynir , Lor peyniri, ricotta peyniri
Fruktanlar
Enginar, kuşkonmaz, pancar, brokoli, brüksel
lahanası, lahana, rezene, sarımsak, pırasa, bamya, soğan
·
Buğday, çavdar unu ile yapılan kraker, makarna
·
elma sosları, Trabzon hurması, karpuz
·
antep fıstığı, karahindibağ
Galaktanlar
Nohut, mercimek, kurufasülye, kuru bezeye gibi
kurubaklagiller
Polioller
Elma, Kayısı, şeftali, armut, karpuz , erik,
nektarin ,Avakado, mantar,Karnabahar, mantar, tatlı mısır,sorbitol, mannitol, isomalt, maltitol,
ksilitol gibi tatlandırıcılar
DÜŞÜK FODMAP DİYETİ İÇİN
UYGUN BESİNLER
Meyveler: Muz, Çilek, Kavun, Üzüm, Greyfurt, limon, lim,
Papaya, kiwi, mandalina, portakal, çilek, frambuaz, ahududu,
yabanmersini
Sebzeler: Havuç, patlıcan, taze bezelye, marul, bal
kabağı, domates, kereviz, yer elması, patates, turp, kabak, zencefil,yeşil
yapraklı sebzeler, dolmalık biber, bahar soğanı, sarımsaklı zeytinyağı,
Süt ürünleri: Laktaz süt(laktozsuz süt)
·
Eski ve sert peynirler, Camembert peyniri
·
Laktoz free yoğurtlar
·
Gelati dondurma , sorbe)
Tahıllar: Glutensiz ekmekler ve glütensiz ürünler
·
%100 spelt buğdayı
·
Pirinç,pirinç unu
·
Yulaf
·
Mısır,mısır unu,kinoa,
Diğerleri: Sükroz,glikoz vr sonu –ol ile bitmeyen
tatlandırıcılar
·
Sirke,balzamik
·
Baharatlar, zeytinyağı, zeytin
·
keten tohumu, sofra şekeri,
ÖNERİLERİMİZ
Hazırlıklarınızı yaptıktan sonra yaklaşık 6
hafta boyunca diyeti uygulayın. Bu eliminasyonu yaptıktan sonra FODMAP besinin
her defada yalnız bir besin olacak şekilde diyetinize ekleyin, semptomları
takip ederek besin günlüğünüze not edin
Gıda etiketlerini okumayı alışkanlık haline
getirin. Etikette FODMAP içeren besin var ise almamaya özen gösterin
Glutensiz ürünleri alabilirsiniz fakat
odaklanmanız gereken FODMAP içeriğidir, Çölyak hastası olmadığınız içim glüten
konusunda çok katı olmanız gerekmemektedir.
Eğer kabızlık şikayeti artar ise düşük FODMAP
içeren yüksek lifli (yulaf ezmesi gibi) besinlerin tüketimini arttırın
FODMAP DİYETİ İÇİN YEMEK VE ATIŞTIRMALIKLAR
Glutensiz bisküviler ve krakerlerYaban mersini, muz gibi meyveler ve bademIspanaklı yumurta, kırmızıbiber, çedar peyniri
Esmer şeker ve yulaf ezmesi ile hazırlanmış kurabiyelerLaktozsuz süt veya laktozsuz yoğurt ile meyveli yoğurt
Pirinç, tavuk, domates, ıspanak, tavuklu salata; marul, kırmızıbiber,
salatalık, domates, balzemik sirke
Glutensiz lavaş ile et veya tavuk veya hindi ile marul,domates, çedar peynirli
ile dürüm veya glutensiz elmek ile sandviç; hardal kullanılabilirIzgara kırmızı et ve sebze haşlama, glütensiz ekmek